Bijna 2 jaar geleden alweer schreef ik voor juf Maike een blog over structuur op mijn peutergroep. Vandaag neem ik je graag mee naar mijn groep 3 waar ik eigenlijk niet veel anders doe dan destijds bij de peuters. Want ook kinderen in groep 3, en zeker ook kinderen in het speciaal basisonderwijs, hebben enorm veel behoefte aan structuur en duidelijkheid. In dit artikel vertel ik je hoe wij dit in onze groep vormgeven.
Het belang van structuur
Iedereen die werkt met jonge kinderen of zelf kinderen heeft weet het: structuur en duidelijkheid zijn ontzettend belangrijk om het thuis of in de klas een beetje gezellig en overzichtelijk te houden. Ontbreken het ritme en duidelijke grenzen dan voelen kinderen zich niet veilig en kunnen ze zich niet optimaal ontwikkelen. Het maakt ook dat ze continu naar de grenzen op zoek gaan waardoor jij meer bezig bent met optreden als politieagent dan dat er nog ruimte is voor wat anders. Heel vermoeiend, zowel voor jou als voor de kinderen, maar gelukkig grotendeels te ondervangen door het aanbrengen van een duidelijke structuur en grenzen en het maken van heldere, concrete afspraken.
Dagritme
Allereerst is er natuurlijk het dagritme. Als ik naar mezelf kijk voel ik me ook het best bij een vast ritme. In vakanties moet ik altijd even wennen en voel ik me de eerste dagen behoorlijk onrustig. Ineens je dagen anders indelen valt voor veel mensen niet mee.
En zo is het ook met kinderen. Op school wordt veel van kinderen gevraagd. Veel stilzitten, luisteren, werken en je aanpassen aan een groep: het is allemaal nogal wat. En kinderen komen pas aan al deze dingen toe als zij zich veilig voelen en bijna als vanzelf mee kunnen in de structuur van alle dag. Is die helder dan hoeven ze hier geen energie in te steken en kunnen ze zich richten op spelen en leren.
Wij gebruiken op school in iedere groep dezelfde pictogrammen om het dagritme mee aan te geven. Helder en voor alle leerlingen goed te begrijpen omdat ze er van begin af aan mee werken.
Niet de meest hippe dagritmekaarten, maar ze zijn helder en laten precies zien wat we gaan doen. Het hulpje verplaatst het lieveheersbeestje steeds naar de activiteit die op dat moment aan de beurt is. Ook de dagen van de week, de maand en het seizoen staan op het bord aangegeven. Iedere ochtend wordt hier aandacht aan besteed.
Veiligheid
Ik sta nog niet zo lang voor deze groep en de kinderen hebben halverwege het schooljaar te maken gekregen met een wisseling van leerkrachten. Voor veel kinderen erg heftig, misschien zelfs wel té heftig en een enorme omslag die veel effect heeft gehad op de groep. Ik wil natuurlijk ontzettend graag dat mijn leerlingen zich veilig voelen en ben dan ook vanaf dag 1 begonnen met het stellen van grenzen en het maken van heldere afspraken. Een hele uitdaging wat consequent zijn is niet mijn sterkste punt ;-).
Afspraken in de klas
Een van de afspraken die in de groep geldt is bijvoorbeeld dat de kinderen ’s ochtends hun spullen opruimen en dan even een werkje uit hun la mogen pakken. Meestal is dit een kleurplaat of tekening en hiervoor mogen alleen potloden gebruikt worden. Niemand hoeft dan van zijn plaats zodat er niet teveel onrust ontstaat. Ik ben snel geneigd te denken ‘pak maar stiften’ of ‘natuurlijk mag je een schaar’, maar al na één keer wist ik dat ik dit niet moest doen en niet van de afspraak af moest wijken.
Foto: Robert Collins via Unsplash
Een ander voorbeeld is het buitenspelen. Onze kinderen hebben enorm veel behoefte aan beweging en aan spelen. Schools werken aan een tafeltje in een schriftje is nog erg veel gevraagd. Als het even kan wil ik dan ook zeker na de pauze wat langer buiten blijven en ik maak meteen bij de start van de dag kenbaar of we dit wel of niet gaan doen. Anders blijft de vraag terugkomen en zijn sommige kinderen daar constant mee bezig. Veel teveel onrust, vooral in hun hoofd dus we spreken meteen af of we die dag wel of niet langer naar buiten gaan.
Rust
Natuurlijk is er zo af en toe ook behoefte aan rust (ook bij de juf) dus op vaste momenten kijken we televisie of lees ik voor. En dit dan ook nog elke week uit hetzelfde boek!
Tijdens het fruit eten in de ochtend lees ik mijn klas voor uit Allemaal Onzin, een geweldig fantasievol en grappig boek van Paul van Loon. Het viel meteen ontzettend in de smaak en veel kinderen luisteren met open mond. Ze zouden bijna vergeten te eten ;-).

Televisie kijken doen we tijdens de boterham. Eerst keken we Rekenverhalen en nu we die allemaal gezien hebben kijken we Leesdas. Educatief en onze kinderen kijken stuk voor stuk allemaal ontzettend geconcentreerd mee. De televisie geeft echt rust, maar ik probeer hem natuurlijk niet te vaak in te zetten.
Rekenverhalen
Structuur is overal
Zo zie je, structuur zit hem ook in heel kleine dingen. In vaste momentjes gedurende de dag die bij kinderen zorgen voor een stukje herkenning. Het voorlezen is echt iets van mij, maar ze weten nu dat op dinsdag juf Bertine er is en dat die tijdens het fruit eten voorleest uit Allemaal Onzin. Ik zal best nog eens een ander boek meenemen, maar zolang het voor de groep werkt is het helemaal prima.
Ik hoop dat je wat hebt aan mijn ervaringen. En misschien heb je zelf nog wel een super handige tip om structuur aan te brengen in de groep. Deel hem vooral, vinden mijn volgers en ik altijd leuk!
Lees ook: structuur – alles over dagritmekaarten