Een nieuw jaar dus tijd voor nieuwe ideeën! Misschien ben je nog op zoek naar inspiratie voor na de kerstvakantie. Dan is het ontdekkend leren wellicht een mooi idee om mee aan de slag te gaan. Toen ik nog bij een peuterschool werkte volgde ik de training OOG voor interactie. Deze training was voor mij de aanzet om me te verdiepen in het ontdekkend leren. Kinderen zelf op ontdekking laten gaan en ze op hun eigen wijze en tempo ervaringen laten opdoen is een manier van leren die de laatste jaren steeds meer in opkomst is (hoera!). De natuurlijke nieuwsgierigheid en ontdekkingsdrang die kinderen in zich hebben vormen bij deze manier van leren het uitgangspunt. Ook binnen Pauline’s Peuter Plan besteed ik veel aandacht aan deze manier van leren. Vandaag vertel ik je meer over het hoe en waarom.

Eigen inbreng en creativiteit

De afgelopen jaren heb ik binnen de kinderopvang en het onderwijs een belangrijke verschuiving waargenomen. Er is steeds meer aandacht voor spel en voor het werken met natuurlijke materialen. En in plaats van gericht toewerken naar een leuke knutsel die mee naar huis kan (het productgericht werken) is er nu veel meer tijd voor het onderzoeken en ontdekken van materialen (procesgericht). Ik deel op mijn blog ook weleens leuke Pinterest knutsels hoor, niks mis mee af en toe, maar ik ben er wel steeds meer van overtuigd geraakt dat vrije expressie een essentieel onderdeel van de ontwikkeling is.

Ontdekkend leren – volgen en begeleiden

Binnen het ontdekkend leren heb je als leerkracht of pedagogisch medewerker een begeleidende rol. Kinderen krijgen de ruimte om hun eigen ervaringen op te doen en wij als volwassenen bieden hen de mogelijkheid om dit op een veilige manier en in een uitdagende omgeving te kunnen doen.

Een prachtig uitgangspunt. Denk maar aan de ‘curling-moeder’ uit de tv-serie De luizenmoeder. Kinderen altijd het gras voor de voeten wegmaaien, alles voor structureren en ze alleen de gebaande paden laten gaan brengt ze uiteindelijk bijzonder weinig. Oplossingsgericht denken is een vaardigheid die kinderen hun hele leven nodig hebben en die ze zich alleen eigen kunnen maken als ze zo af en toe ook tegen uitdagingen en problemen mogen aanlopen. Met het ontdekkend leren biedt je kinderen de mogelijkheid om dingen op hun eigen manier te doen, zelf oplossingen te bedenken en zich deze ervaringen eigen te maken. Op deze manier helpen we ze om hun plekje te vinden in de wereld.

Drie pedagogen

De basis voor deze manier van kijken naar kinderen ligt in het gedachtegoed van Reggio Emilia. Al tijdens mijn studie aan de Pabo sprak deze visie mij erg aan, maar ik heb helaas nog niet de kans gehad om in de praktijk te zien hoe dit dan werkt als je het volledig doorvoert. Toch is het naar mijn mening heel goed dat we steeds meer op deze manier naar kinderen en hun ontwikkeling gaan kijken.

Volgens deze visie leren kinderen van drie verschillende ‘pedagogen’:

Ze leren van elkaar, van de volwassenen om hen heen en van hun omgeving.

De omgeving als pedagoog

Om kinderen de gelegenheid te geven op onderzoek uit te gaan en zelf dingen te ontdekken is het van belang de omgeving op de juiste wijze in te richten en kinderen de juiste materialen aan te bieden. Belangrijk om te weten is dat kinderen vaak meer worden uitgedaagd door van één soort materiaal veel aan te bieden dan van veel materialen een beetje ( Weterings & Plamper, 2012). Ook zogenaamd ‘openeindemateriaal’, waar kinderen vrij mee kunnen experimenteren en waarvan vooraf niet vaststaat wat ermee moet gebeuren of wat het resultaat moet zijn kan ontzettend uitdagend werken. Met dit materiaal spreek je de verbeeldingskracht van kinderen aan en stimuleer je hen om de eigenschappen van het materiaal te onderzoeken en eindeloos creaties te maken. Openeindematerialen spreken aan doordat ze (vaak) de basisvormen van de beeldtaal in zich dragen (een streep, een punt, een cirkel, een boog of een spiraal (Weterings & Plamper, 2012)).

Door de omgeving op de juiste wijze in te richten kun je deze dus voor je laten werken. En kunnen kinderen heel veel leren en zich ontwikkelen zonder dat wij ons hier als volwassenen actief mee bemoeien.

Openeindemateriaal

Tijdens de training die ik een tijd geleden volgde stond het bieden van een uitdagende, rijke leeromgeving centraal. De praktijkopdracht hierbij was om kinderen te laten werken met openeindemateriaal en hier een filmpje van te maken. Vervolgens diende ik als volwassene iets toe te voegen aan het materiaal om de kinderen een stapje verder te brengen, de zogenaamde zone van de naaste ontwikkeling.

Komende week kun je zien voor welk materiaal ik koos en wat het mij, maar vooral ook de kinderen opleverde. Wordt vervolgd!

Lees ook: ontdekkend leren met magneten