In het kader van fonemisch bewustzijn werk ik in de klas momenteel ook flink met de kinderen aan hun luistervaardigheid. Hierbij haal ik weer inspiratie uit de werkmap ‘Fonemisch bewustzijn’ van Wiltink, Huijbregts en Förrer. We gingen onder meer aan de slag met een heel leuk prentenboek waardoor het voorlezen echt een feestje werd.
Wat is luistervaardigheid?
Luistervaardigheid is de eerste stap in de voorbereiding op het fonemisch bewustzijn. Door oefeningen aan te bieden leren kinderen aandachtig en analyserend te luisteren. Om te beginnen oefen je met geluiden, later worden dit woorden en zinnen.
Oefenen met een verhaal
In een eerder artikel vertelde ik al hoe ik met groep 1 deze vaardigheid oefen door middel van geluiden. We doen dierengeluiden na of gebruiken muziek instrumenten en proberen met onze ogen dicht het geluid te lokaliseren.
Introductie
Met groep 2 ging ik aan de slag met het prentenboek Ik wil een leeuw, van Mark Janssen. Ik gebruikte niet activiteit die in de werkmap als variant wordt aangeduid. Voorafgaand aan de uiteindelijke oefening introduceerde ik het boek aan de hand van de kaft. Het omslag van een boek bekijken en samen bespreken is altijd een aanrader, zeker ook voor leerlingen met spraak- taalproblemen of een geringe woordenschat.
Na de introductie bladerden we samen door het boek en benoemden alle dieren die erin voorkomen. Althans, de grootste dieren die eenvoudig na te bootsen zijn. We bespraken welk geluid het dier maakt en ieder kind kreeg een dier toegewezen. De opdracht was om tijdens het voorlezen van het verhaal op te letten wanneer je de naam van jouw dier hoort en dan het geluid van jouw dier te maken.
Op het puntje van de stoel
Door op deze manier een boek of verhaal aan te bieden zijn kinderen meteen enorm betrokken. Dieren spreken altijd tot de verbeelding en dierengeluiden nadoen is vrijwel altijd favoriet bij iedere kleuter. Mijn leerlingen waren in elk geval zeer alert en zaten allemaal klaar om meteen te reageren als ‘hun’ dier voorbij kwam.
Uitbreiden
Is deze eerste oefening goed verlopen dan kun je het natuurlijk altijd nog wat moeilijker maken. Wat je kunt doen is een boek of verhaal voorlezen en vooraf een signaalwoord afspreken waar leerlingen op moeten reageren. Ze klappen bijvoorbeeld allemaal in hun handen bij het woord ‘kikker’. Na enkele alinea’s of pagina’s komt er nog een signaalwoord bij en zo ga je verder. Leerlingen moeten dan op steeds meer woorden alert zijn wat het luisteren steeds een stapje moeilijker maakt.
Een dergelijke oefening kun je ook doen door een reeks woorden op te zeggen waar een aantal keer een signaalwoord in verstopt zit. Op onder andere de website van juf Janneke zijn veel auditieve oefeningen bij diverse thema’s te vinden.
In een volgende blog laat ik je zien hoe je na deze activiteit weer een stapje verder kunt gaan in de ontwikkeling van het fonemisch bewustzijn.
Lees ook: Het woordveld als themaopening